Informacje w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych w formie pytań i odpowiedzi znaleźć można w dokumencie Komisji Europejskiej „FAQ: Uznawanie kwalifikacji uzyskanych w UK” (wersja w języku polskim, wersja w języku angielskim).
Strona KE z ogólna informacją na temat uznawania kwalifikacji zawodych: Recognition of professional qualifications acquired in the United Kingdom by European Union nationals.
KE, notą z dnia 8 września 2022 r., przedstawiła nowe stanowisko w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych przez obywateli Unii Europejskiej w Wielkiej Brytanii przed zakończeniem okresu przejściowego.
Obywatele UE
Uznawanie brytyjskich kwalifikacji posiadanych przez obywateli UE, różni się w zależności od tego, czy przedstawiciel danego zawodu uzyskał kwalifikacje przed czy po zakończeniu okresu przejściowego określonego w Umowie o wystąpieniu z UE, czyli przed lub po 31 grudnia 2020 r.
- Kwalifikacje uzyskane przed dniem 31 grudnia 2020 r.
W przypadku, gdy kwalifikacje zostały uzyskane przed końcem okresu przejściowego określonego w Umowie o wystąpieniu, zastosowanie mają przepisy dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych. Jeżeli kwalifikacje te zostały wydane w czasie, gdy Zjednoczone Królestwo było państwem członkowskim UE (do dnia 31 stycznia 2020 r.) lub w okresie przejściowym określonym w Umowie o wystąpieniu kwalifikacje są uznawane za dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. c tej dyrektywy. Mogą one być wykorzystywane, jako dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji we wszystkich systemach uznawania kwalifikacji określonych w dyrektywie 2005/36/WE, a wnioskodawcy mogą w każdej chwili złożyć wniosek o uznanie tych kwalifikacji zawodowych.
- Kwalifikacje uzyskane po 1 stycznia 2021 r.
Kwalifikacje zawodowe uzyskane po zakończeniu okresu przejściowego określonego w Umowie
o wystąpieniu z UE, są kwalifikacjami z państw trzecich na mocy dyrektywy 2005/36/WE. Zastosowanie ma art. 2 ust. 2 i art. 3 ust. 3. W związku z tym wnioskodawca musi uzyskać wstępne uznanie w państwie członkowskim zgodnie z krajowymi przepisami i procedurami. W przypadku zawodów, które korzystają z automatycznego uznawania na podstawie koordynacji minimalnych wymogów w zakresie kształcenia, wstępne uznanie powinno być zgodne z minimalnymi wymogami w zakresie kształcenia określonymi w dyrektywie.
Jeżeli przedstawiciel danego zawodu chce, aby jego kwalifikacje zostały uznane w innym państwie członkowskim na mocy prawa UE, po wstępnym uznaniu w jednym państwie członkowskim musi uzyskać trzyletnie doświadczenie zawodowe w tym państwie członkowskim. W przeciwnym razie uznanie kwalifikacji przebiega z krajowymi przepisami i procedurami.
Jeżeli kwalifikacje nie zostały uprzednio uznane w innym państwie członkowskim zastosowanie mają przepisy krajowe określone w regulacjach dotyczących poszczególnych zawodów regulowanych. Dyplomy ukończenia studiów wyższych mogą zostać uznane w drodze nostryfikacji. Więcej informacji o nostryfikacji dyplomów można znaleźć tu.
Natomiast informacja o uznawaniu świadectw szkolnych dostępna jest tutaj
W sprawie uznania innych dokumentów poświadczających kwalifikacje zawodowe oraz szczegółowych warunków nabycia uprawnień zawodowych w Polsce należy kontaktować się z organem właściwym dla danego zawodu – kontakt można znaleźć w bazie zawodów regulowanych stronie Komisji Europejskiej w zakładce „competent authority” oraz na stronie www.biznes.gov.pl.
Umowa o handlu i współpracy zawarta pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią nie stanowi bezpośredniej podstawy do wzajemnego uznawania kwalifikacji zawodowych. Określa ona mechanizm, który umożliwi w przyszłości zawieranie porozumień o wzajemnym uznawaniu kwalifikacji zawodowych w wybranych zawodach regulowanych. Porozumienia te nie będą podstawą automatycznego uznawania kwalifikacji zawodowych, będą natomiast określały warunki i system uznania kwalifikacji. Postanowienia umowy o handlu i współpracy nie stanowią przeszkody, aby zostały zawarte dodatkowe umowy pomiędzy UE a UK określające inne niż przewidziane w umowie o handlu i współpracy warunki uznawania kwalifikacji zawodowych.
Obywatele Zjednoczonego Królestwa objęci zakresem podmiotowym Umowy o wystąpieniu
Obywatele Zjednoczonego Królestwa są objęci postanowieniami Umowy o wystąpieniu (zgodnie z definicją zawartą w art. 10), jeżeli skorzystali z prawa do zamieszkiwania w państwie członkowskim UE zgodnie z unijnymi przepisami dotyczącymi swobodnego przemieszczania się przed końcem okresu przejściowego określonego w Umowie o wystąpieniu (31.12.2020 r.) i nadal tam zamieszkują po upływie tego okresu.
Podobnie obywatele Zjednoczonego Królestwa, którzy korzystali z prawa do pracy, jako pracownicy przygraniczni w jednym lub większej liczbie państw członkowskich UE zgodnie
z prawem Unii przed końcem okresu przejściowego i kontynuują to prawo po tym czasie, są objęci Umową o wystąpieniu.
Wreszcie, Umowa o wystąpieniu obejmuje również członków rodzin takich obywateli Wielkiej Brytanii, którzy spełniają warunki określone w art. 10 ust. 1 lit. e oraz f Umowy o wystąpieniu.
Dla obywateli Zjednoczonego Królestwa objętych tym zakresem podmiotowym i pragnących uzyskać uznanie ich brytyjskich kwalifikacji w UE, czynnikiem decydującym jest czas złożenia wniosku o uznanie. Mogą wystąpić trzy różne scenariusze:
– kwalifikacje zostały nabyte i uznane przed końcem okresu przejściowego określonego
w Umowie o wystąpieniu;
– kwalifikacje zostały nabyte przed końcem okresu przejściowego określonego w Umowie
o wystąpieniu, ale wniosek o uznanie nie został rozpatrzony przed zakończeniem okresu przejściowego;
– wniosek został złożony po zakończeniu okresu przejściowego określonego w Umowie
o wystąpieniu, niezależnie od tego, czy kwalifikacje zostały nabyte przed czy po zakończeniu okresu przejściowego.
1) Kwalifikacje nabyte i uznane przed końcem okresu przejściowego określonego w Umowie o wystąpieniu
Obywatele brytyjscy posiadający kwalifikacje brytyjskie, które zostały uznane przed końcem okresu przejściowego określonego w Umowie o wystąpieniu z UE i objęte zakresem podmiotowym Umowy o wystąpieniu z UE, mogą skorzystać z art. 27 Umowy. W związku z tym uznanie kwalifikacji przez państwo przyjmujące lub państwo, w którym świadczona jest praca utrzymuje swoje skutki w danym państwie. Oznacza to, że prawa do dostępu i wykonywania zawodu nabyte w państwie członkowskim, w którym obywatel brytyjski zachował prawo pobytu, pozostają ważne po wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE. Uznanie jest jednak ważne tylko w tym przyjmującym państwie członkowskim i nie rozciąga się na inne państwa członkowskie.
2) Wniosek oczekujący na rozpatrzenie w momencie zakończenia okresu przejściowego określonego w Umowie o wystąpieniu.
W przypadku, gdy wniosek o uznanie nie został rozpatrzony do końca okresu przejściowego określonego w Umowie o wystąpieniu, zastosowanie ma art. 28 Umowy o wystąpieniu. Państwa członkowskie i organy właściwe Wielkiej Brytanii współpracują w celu ułatwienia uznawania tych kwalifikacji, zgodnie z art. 8 i 29 Umowy o wystąpieniu.
3) Wniosek złożony po zakończeniu okresu przejściowego określonego w Umowie o wystąpieniu.
W przypadku wniosków złożonych po zakończeniu okresu przejściowego określonego
w Umowie o wystąpieniu, kwalifikacje brytyjskie posiadane przez obywateli Zjednoczonego Królestwa objętych zakresem podmiotowym Umowy o wystąpieniu są traktowane jak kwalifikacje uzyskane w państwach trzecich przez obywateli państw trzecich. Prawo UE nie ma zastosowania. W tym przypadku uznawanie kwalifikacji zawodowych odbywa się zgodnie z krajowymi przepisami i procedurami z uwzględnieniem, w stosownych przypadkach, przepisów TCA (Umowa o handlu i współpracy między UE a Wielką Brytanią) dotyczących krajowych regulacji i uznawania kwalifikacji zawodowych (art. 146 i następne TCA).
Obywatele Zjednoczonego Królestwa nieobjęci zakresem podmiotowym Umowy
o wystąpieniu
Wnioski o uznanie brytyjskich kwalifikacji składane przez obywateli Zjednoczonego Królestwa nieobjętych zakresem podmiotowym Umowy o wystąpieniu są wnioskami składanymi przez obywateli państw trzecich. Dyrektywa 2005/36/WE nie ma zastosowania. Uznawanie kwalifikacji zawodowych odbywa się zgodnie z krajowymi przepisami i procedurami, z uwzględnieniem,
w stosownych przypadkach, przepisów TCA dotyczących krajowych regulacji i uznawania kwalifikacji zawodowych (art. 146 i następne TCA).
Wnioski o tymczasowe i okazjonalne świadczenie usług
· Kwalifikacje brytyjskie posiadane przez obywateli UE.
Obywatele UE prowadzący działalność w Zjednoczonym Królestwie nie mogą powoływać się na przepisy dyrektywy 2005/36/WE w celu tymczasowego i okazjonalnego świadczenia regulowanej działalności zawodowej w UE. Prawo to jest zastrzeżone dla obywateli UE prowadzących działalność w państwie członkowskim (art. 5 ust. 1 dyrektywy 2005/36/WE).
Obywatele UE posiadający kwalifikacje uzyskane w Zjednoczonym Królestwie, którym uznano te kwalifikacje w państwie członkowskim, są objęci dyrektywą 2005/36/WE, jeżeli chcą świadczyć usługi tymczasowo i okazjonalnie w innym państwie członkowskim, zgodnie
z tytułem II dyrektywy 2005/36/WE.
· Kwalifikacje posiadane przez obywateli Zjednoczonego Królestwa.
Zakres Umowy o wystąpieniu (art. 10) nie obejmuje tymczasowego i okazjonalnego świadczenia usług. W związku z tym obywatele Wielkiej Brytanii prowadzący działalność gospodarczą w UE zgodnie z Umową o wystąpieniu nie mogą powoływać się na nią w celu tymczasowego i okazjonalnego świadczenia regulowanej działalności zawodowej poza przyjmującym państwem członkowskim, w którym obywatel Wielkiej Brytanii zamieszkuje. Nie ma również specjalnych praw nabytych do tymczasowego lub okazjonalnego świadczenia usług na mocy Umowy o wystąpieniu.
Odpowiednio, obywatele Zjednoczonego Królestwa nieprowadzący działalności w państwie członkowskim na mocy Umowy o wystąpieniu nie mogą również powoływać się na Umowę
o wystąpieniu w celu tymczasowego i okazjonalnego świadczenia regulowanej działalności zawodowej w UE.
Uznawanie kwalifikacji w ramach zawodów prawniczych
W kwestii dostępu do zawodów prawniczych, należy wskazać, że przepisy ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2020 r. poz. 1651 z późn. zm.) i ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 75) w zakresie obejmującym uzyskiwanie kwalifikacji zawodowych i wykonywanie zawodu adwokata lub radcy prawnego nie różnicują, ze względu na posiadane obywatelstwo, sytuacji prawnej osób chcących uzyskać uprawnienia zawodowe i wykonywać wskazane zawody.
W konsekwencji, w kontekście postanowień Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.U. L 029 z 31.1.2020, s. 7) oraz Umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony (Dz.U. L 444 z 31.12.2020, s. 14), na gruncie przepisów wymienionych ustaw nie zmieni się sytuacja prawna obywateli Zjednoczonego Królestwa, którzy nadal będą mogli uzyskiwać uprawnienia do wykonywania zawodu adwokata i radcy prawnego i wykonywać te zawody na zasadach określonych w tych ustawach, które dotyczą również obywateli Rzeczypospolitej Polskiej i innych państw.
Inaczej natomiast przedstawia się sytuacja prawników zagranicznych na gruncie ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 823).
Wskazana ustawa posługuje się bowiem kryterium obywatelstwa i odmiennie reguluje sytuację prawników z Unii Europejskiej i prawników spoza Unii Europejskiej, w szczególności w zakresie zasad wykonywania stałej praktyki i świadczenia usług transgranicznych, określonych w przepisach Działów II i IV tej ustawy.
Wymaga przy tym podkreślenia, że przepisy tej ustawy dotyczące prawników z Unii Europejskiej stosuje się odpowiednio także do osób, które:
- są obywatelami państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, uprawnionymi do wykonywania zawodu przy użyciu jednego z tytułów zawodowych uzyskanych w tych państwach, określonych w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do ustawy albo przy użyciu jednego z tytułów zawodowych uzyskanych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, określonych w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy;
- są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, uprawnionymi do wykonywania zawodu przy użyciu jednego z tytułów zawodowych uzyskanych w państwach członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronach umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, określonych w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do ustawy.
Kryterium obywatelstwa istotne jest także w świetle uregulowanego w Dziale III postępowania w przedmiocie wpisu na listę adwokatów lub listę radców prawnych prawnika z Unii Europejskiej lub obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej, posiadającego kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania zawodu przy użyciu jednego z tytułów, o których mowa w art. 2 pkt 2 wymienionej ustawy.
Odnośnie uprawnień już nabytych przed upływem okresu przejściowego oraz postępowań w toku należy wskazać, że zgodnie z art. 27 ust. 1 pkt b) umowy o wystąpieniu, uznanie, przed zakończeniem okresu przejściowego, kwalifikacji zawodowych obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa oraz członków ich rodzin przez państwo przyjmujące lub państwo miejsca pracy na podstawie art. 10 ust. 1 i 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/5/WE z dnia 16 lutego 1998 r. mającej na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w Państwie Członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych (implementowanej do ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej) zachowuje ważność w takim państwie bezterminowo; dotyczy to również prawa do wykonywania zawodu na takich samych warunkach jak obywatele takiego państwa.
Stosownie zaś do art. 28 zdanie 1 umowy o wystąpieniu, art. 10 ust. 1, 3 i 4 dyrektywy 98/5/WE, ma zastosowanie w odniesieniu do rozpatrywania przez właściwy organ państwa przyjmującego lub państwa miejsca pracy wniosków o uznanie kwalifikacji zawodowych złożonych przed zakończeniem okresu przejściowego przez obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, a także w odniesieniu do decyzji w sprawie takich wniosków.
Jednocześnie należy podkreślić, że wskazane postanowienia umowy o wystąpieniu nie dotyczą świadczenia usług transgranicznych.
Odnośnie sytuacji prawników zagranicznych po upływie okresu przejściowego, nieobjętych wymienionymi przepisami umowy o wystąpieniu, dotyczącej obywateli Unii Europejskiej i Zjednoczonego Królestwa, posiadających tytuł Advocate/Barrister/Solicitor, jak również obywateli Zjednoczonego Królestwa, posiadających inny tytuł wymieniony w załączniku nr 1 do ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej, to należy ją rozpatrywać z uwzględnieniem postanowień umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem, zawartych w szczególności w Części drugiej, Dziale pierwszym, Tytule II, Rozdziale 5 i Sekcji 7: Usługi prawne.
W ocenie Ministerstwa Sprawiedliwości, wstępna analiza postanowień tej umowy prowadzi do wniosku, że nie przyznaje ona wskazanym kategoriom prawników ze Zjednoczonego Królestwa uprawnień szerszych niż uprawnienia prawników spoza Unii Europejskiej, uregulowane w art. 18 ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.
Należy jednak wskazać, że stosownie do art. SERVIN 5.13 pkt 2 i 3 umowy o handlu i współpracy między Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem, organizacje lub organy zawodowe, które są właściwe dla danego sektora działalności na odpowiednich terytoriach, mogą opracowywać i przedstawiać Radzie Partnerstwa wspólne zalecenia dotyczące uznawania kwalifikacji zawodowych, zaś Rada Partnerstwa może opracować i przyjąć ustalenie dotyczące warunków uznawania kwalifikacji zawodowych decyzją w formie załącznika do umowy.
Wymaga przy tym podkreślenia, że przedstawione stanowisko jest jedynie opinią i nie stanowi wiążącej wykładni przepisów prawa.
W sprawach indywidualnych, o wpisie na listę prawników zagranicznych, a także o wpisie na listę adwokatów lub listę radców prawnych prawnika z Unii Europejskiej lub obywatela państwa członkowskiego Unii Europejskiej posiadającego kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania zawodu przy użyciu jednego z tytułów, o których mowa w art. 2 pkt 2, stosownie do art. 7 ust. 1 i art. 21 ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej decyduje właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych.
Uznawanie kwalifikacji zawodowych marynarzy
Potwierdzenia dokumentów wydane do dnia 31 grudnia 2020 r. zachowują swoją ważność na czas, na jaki zostały wydane. Administracja morska Zjednoczonego Królestwa wydaje potwierdzenia dla dokumentów kwalifikacyjnych wydawanych przez polską administrację morską.
Obecnie w Komisji Europejskiej prowadzona jest procedura opisana w art. 19 dyrektywy 2008/106/WE w sprawie minimalnego poziomu wyszkolenia marynarzy, mająca na celu podjęcie decyzji o uznawaniu świadectw wydawanych przez Zjednoczone Królestwo. Do czasu zakończenia procedury marynarze dysponujący dokumentami kwalifikacyjnymi wydanymi przez Zjednoczone Królestwo, nie mogą otrzymać potwierdzenia tych dokumentów do zajmowania stanowisk na statkach pływających pod polską banderą.
Uznawanie kwalifikacji zawodowych uprawniających do wykonywania zawodu biegłego rewidenta
Uznawanie kwalifikacji zawodowych uprawniających do wykonywania zawodu doradcy podatkowego
Informacja o uznawaniu kwalifikacji do wykonywania zawodu doradcy podatkowego
Uznanie kwalifikacji zawodowych dla zawodu rzeczoznawcy majątkowego
Informacja o uznanie kwalifikacji zawodowych dla zawodu rzeczoznawca majątkowy