Transport

24 grudnia 2020 r. Unia Europejska i Wielka Brytania osiągnęły porozumienie po intensywnych negocjacjach w sprawie warunków przyszłej współpracy pomiędzy nimi po zakończeniu okresu przejściowego. Wynegocjowana Umowa o handlu i współpracy umożliwia płynne przejście do nowego reżimu prawnego w relacjach z Wielką Brytanią, ograniczając negatywne skutki wynikające z zakończenia okresu przejściowego. Jest to sukces obu stron, a powyższa umowa jest jedną z najbardziej kompleksowych jakie zostały kiedykolwiek zawarte przez Unię Europejską. Stanowić ona solidną podstawę dla przyszłej wymiany handlowej oraz wykonywania usług transportowych, co należy przyjąć z dużym zadowoleniem, szczególnie w dobie trudności gospodarczych wynikających z pandemii koronawirusa.

Tekst umowy opublikowany został na stronie Komisji Europejskiej.

Zawarcie umowy oznacza, że w obrocie gospodarczym nie będą obowiązywały cła i ograniczenia ilościowe pomimo opuszczenia przez Wielką Brytanię jednolitego rynku i unii celnej.

Uregulowane w umowie zostały kwestie wykonywania przewozów w transporcie drogowym, lotniczym i morskim. Zapewniło to polskiej branży transportowej możliwość dalszego funkcjonowania
na rynkach brytyjskich po zakończeniu okresu przejściowego.

Postanowienia umowy są korzystniejsze niż zapisy wynikające z tzw. „rozporządzeń awaryjnych”, dotyczących transportu drogowego (nr 2020/2224) i lotniczego (nr 2020/2225 i 2020/2226) przygotowanych na okoliczność braku porozumienia między UE a Wielką Brytanią.

Drogowe przewozy towarowe

Od dnia 1 stycznia 2021 roku, polscy przewoźnicy mogą wykonywać przewozy do/z terytorium Unii Europejskiej i do/z oraz przez terytorium Wielkiej Brytanii bez ograniczeń, na podstawie licencji wspólnotowej, przy czym wypis z licencji powinien znajdować się w pojeździe.

Dzięki staraniom podejmowanym przez Polskę firmy przewozowe mające siedzibę na terenie jednego z państw członkowskich, w tym Polski, mogą wykonywać 2 operacje kabotażowe na terytorium Wielkiej Brytanii w ciągu 7 dni.

Władze polskie przez cały czas trwania negocjacji opowiadały się za jak najszerszym dostępem polskich przewoźników do rynku brytyjskiego.

Jednocześnie przewoźnicy brytyjscy mogą wykonywać przewozy do/z i przez terytorium Unii Europejskiej. Dodatkowo są uprawnieni do wykonania 1 przewozu kabotażowego w ciągu 7 dni na terytorium dowolnego państwa Unii Europejskiej oraz 2 przewozów typu cross-trade (z jednego państwa Unii Europejskiej do drugiego, pod warunkiem, iż pierwsza jazda następuje z terytorium UK ładownym pojazdem). Przewoźnicy brytyjscy posiadający siedzibę na terytorium Irlandii Północnej są upoważnieni do wykonywania 2 operacji kabotażowych w ciągu 7 dni. Warunkiem dla wykonywania operacji przez przewoźników z ZK na terytorium UE jest posiadanie licencji oraz spełnienie wymagań analogicznych do ich europejskich odpowiedników.

Ponadto, na terytorium Wielkiej Brytanii uznawane są dokumenty Unii Europejskiej, wymagane dotychczas przy wykonywaniu przewozów drogowych, jak na przykład licencje przewozowe, dokumenty kierowców.

Inne ważne prawo zawarte w Umowie o handlu i współpracy to możliwość wykonywania, na zasadzie wzajemności, przewozów do/z i przez terytorium państwa trzeciego, z tranzytem lub bez, pod warunkiem wykonania pierwszej jazdy ładownej (a jazda powrotna może być ładowna lub nieładowna).

Zasadniczo wymogi dotyczące dostępu do rynku oraz do zawodu są analogiczne do wymogów Unii Europejskiej, stąd dla przewoźników polskich i kierowców nie ma żadnych zmian w tym zakresie.

Główną zmianą od 1 stycznia 2021 roku jest powrót do kontroli granicznych. Obowiązują także nowe procedury celne, fitosanitarne, a także nowe zasady organizacji ruchu na granicy zewnętrznej UE z UK.

Przewozy autobusowe i autokarowe

  • Przewozy regularne i regularne specjalne

Unijni przewoźnicy, w tym przedsiębiorcy mający siedzibę w Polsce, mogą wykonywać regularne i regularne specjalne przewozy autobusowe do Wielkiej Brytanii. Usługi regularne i regularne specjalne wymagają zezwolenia, jak dotychczas na gruncie prawa UE, wydawanego przez odpowiedni organ na danym terytorium. Podstawę wykonywania przewozów stanowi licencja wspólnotowa.

Dotychczas wydane zezwolenia na wykonywanie przewozów na liniach regularnych, na podstawie rozporządzenia Rady i Parlamentu Europejskiego nr 1073/2009 są uznawane do czasu upływu ich ważności. Kierowca podczas wykonywania przewozu musi posiadać odpowiednie dokumenty na pokładzie pojazdu, w szczególności wypis z licencji („certified true copy”).

Polskie prawa jazdy zachowują ważność i nie będzie wymagane posiadanie międzynarodowego prawa jazdy.

Nie jest dozwolone wykonywanie kabotażu. Podobnie do aktualnych zapisów, zawartych w prawie europejskim, nie można będzie rozpoczynać i kończyć podróży na terytorium jednej ze stron tej umowy.

  • Przewozy okazjonalne

Ten rodzaj przewozów, podobnie jak dotychczas, nie wymaga zezwoleń.

Warto podkreślić, że wprowadzenie takich przepisów, potwierdzających de facto kontynuację obowiązywania dotychczasowych przepisów UE w dziedzinie transportu autobusowego i autokarowego to również m.in. wynik usilnych starań strony polskiej, która wagę tego tematu podnosiła od samego początku negocjacji.

Transport lotniczy

Dzięki wynegocjowanej umowie zapewniona została łączność lotnicza między państwami członkowskimi UE, w tym Polską a Wielką Brytanią po zakończeniu okresu przejściowego.

W celu wykonywania transportu lotniczego na trasach pomiędzy Unią Europejską a Wielką Brytanią każda ze stron przyznaje przewoźnikom lotniczym drugiej strony prawo do:

  1. wykonywania przelotu przez jej terytorium bez lądowania (pierwsza wolność lotnicza);
  2. zatrzymywania się na jej terytorium w celach niehandlowych (druga wolność lotnicza);
  3. lądowania dla swoich przewoźników lotniczych na terytorium drugiej strony w celu wykonywania regularnych i nieregularnych usług transportu lotniczego między dowolnymi punktami znajdującymi się na terytorium drugiej strony a dowolnymi punktami znajdującymi się na swoim terytorium (prawo trzeciej i czwartej wolności lotniczej).

Ponadto państwa członkowskie i Wielka Brytania mogą, z zastrzeżeniem odpowiednich wewnętrznych zasad i procedur, zawierać dwustronne porozumienia, na mocy, których, przyznają sobie prawa do lądowania na terytorium danego państwa członkowskiego lub Wielkiej Brytanii w celu wykonywania regularnych i nieregularnych usług transportu lotniczego towarów między dowolnymi punktami znajdującymi się na terytorium państwa członkowskiego/Wielkiej Brytanii a dowolnymi punktami znajdującymi się w państwie trzecim (prawo piątej wolności lotniczej).

Umowa określa również zasady dotyczące bezpieczeństwa lotniczego, w szczególności zgodności oraz akceptacji certyfikatów wydanych przez właściwe organy lub zatwierdzone organizacje którejkolwiek ze stron oraz propagowanie współpracy na rzecz wysokiego poziomu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego oraz zgodności z zasadami ochrony środowiska.

Dodatkowo obie strony Umowy deklarują wspólne działania dotyczące ochrony interesów pasażerów lotniczych w szczególności dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Zadeklarowały także zwrot kosztów i w stosownych przypadkach, odszkodowanie w przypadku odmowy przyjęcia na pokład, odwołania lotów lub opóźnień, a także skuteczne procedury rozpatrywania skarg.

Transport morski

W zakresie transportu morskiego umowa zakłada, że obie strony będą prowadzić współpracę opierającą się na fundamentalnej zasadzie  nieograniczonego dostępu do międzynarodowych rynków morskich i handlu morskiego. Współpraca ta ma być prowadzona przez Wielką Brytanię i Unię Europejską na zasadach niedyskryminacyjnych i handlowych.  Oznacza to m.in., że statki drugiej strony mają być traktowanie na równych prawach z własnymi statkami w zakresie: dostępu do portów, korzystania z infrastruktury portowej, korzystania z morskich usług pomocniczych, wyznaczania miejsc do cumowania statku w porcie oraz infrastruktury celnej.

Umowa przewiduje również, że Wielka Brytania i UE będą w sposób niedyskryminacyjny udostępniać statkom drugiej strony usługi portowe takie jak pilotaż, holowanie i pomoc holownicza, zaopatrzenie, uzupełnianie paliwa i wody, odbiór odpadów i utylizację odpadów balastowych, usługi kapitanatu portu, pomoc nawigacyjną, usługi naprawcze w przypadku nagłych awarii, kotwiczenie, cumowanie i usługi związane z cumowaniem i odcumowaniem od  nabrzeża oraz usługi niezbędne do funkcjonowania statku, włączając w to usługi komunikacyjne, dostawę wody i energii elektrycznej.

Obie strony zobowiązały się również do eliminowania wszelkich czynników, które potencjalnie mogłyby ograniczać lub mieć dyskryminujący skutek w stosunku do swobodnego świadczenia usług międzynarodowego transportu morskiego.

Materiały do pobrania: