Świadczenia społeczne

Wystąpienie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej na podstawie Umowy Wyjścia wiąże się z rozpoczęciem obowiązywania od 1 lutego 2020 roku tak zwanego okresu przejściowego. W czasie trwania okresu przejściowego regulacje/ zasady funkcjonowania w zakresie świadczeń społecznych nie ulegną zmianie do końca grudnia 2020 roku.

Umowa o wystąpieniu, wynegocjowana przez UE z Wielką Brytanią, zabezpiecza kompleksowo prawa w zakresie zabezpieczenia społecznego osób, które zrealizowały prawo do swobodnego przepływu osób między Polską a Wielką Brytanią do dnia wystąpienia tego państwa z UE. Istnieje jednak duże ryzyko, że parlament brytyjski nie przyjmie ww. umowy – tym samym coraz bardziej prawdopodobny staje się scenariusz bezumownego opuszczenia UE przez Wielką Brytanię. W związku z powyższym, na szczeblu unijnym oraz krajowym zostały podjęte działania na wypadek zrealizowania się scenariusza bezumownego wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii w obszarze koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W wyniku powyższych działań, zostały przyjęte poniższe akty prawne: 1)rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/500 z dnia 25 marca 2019 r. w sprawie ustanowienia środków awaryjnych w dziedzinie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w następstwie wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Celem rozporządzenia jest złagodzenie niektórych negatywnych skutków wystąpienia UK z UE w obszarze koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, w przypadku braku rozwiązań uzgodnionych z tym państwem. Zakres podmiotowy rozporządzenia obejmuje osoby (obywateli UE lub Wielkiej Brytanii, bezpaństwowców i uchodźców), które podlegają lub podlegały prawu UE w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego i które znajdują się lub znajdowały w sytuacjach dotyczących Wielkiej Brytanii gdy była ona państwem członkowskim UE, wraz z członkami ich rodzin i osobami pozostałymi przy życiu. Celem rozporządzenia jest zapewnienie ww. kategoriom osób zachowanie ich praw do świadczeń z zabezpieczenia społecznego na podstawie:

• świadczeń lub dochodów uzyskanych w UK przed dniem rozpoczęcia stosowania tego rozporządzenia oraz okoliczności i zdarzeń zaistniałych w UK przed tym dniem, kiedy to Wielka Brytania była państwem członkowskim UE oraz
• okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania, przebytych w UK przed dniem rozpoczęcia stosowania tego rozporządzenia.

2) ustawa z dnia 15 marca 2019 r. o uregulowaniu niektórych spraw w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz. U. z 2 kwietnia 2019 r., poz. 622) Ustawa ta wejdzie w życie z dniem wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej. Dzień ten zostanie ogłoszony w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski”. Ustawa obejmuje następujące świadczenia z ubezpieczeń społecznych: emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne, zasiłki pogrzebowe oraz świadczenia w razie choroby i macierzyństwa oraz równoważne dla ojca. Ustawa w powyższym zakresie dotyczy osób, które:

1. podlegały ustawodawstwu polskiemu (ubezpieczeniom społecznym w Polsce lub ubezpieczeniu rolniczemu w Polsce lub były objęte systemami zaopatrzenia dla służb mundurowych, sędziów i prokuratorów) oraz,
2. podlegały ubezpieczeniom społecznym w Wielkiej Brytanii przed dniem wejścia w życie ustawy lub zamieszkiwały w Wielkiej Brytanii w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie ustawy i nadal tam zamieszkują.

Celem ustawy jest zapewnienie ww. osobom ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego poprzez:

• sumowanie okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania, przebytych w Wielkiej Brytanii przed dniem wejścia w życie ustawy na potrzeby nabycia prawa do ww. świadczeń oraz obliczenia ich wysokości,
• równe traktowanie świadczeń, dochodów, okoliczności lub zdarzeń, które wystąpiły w Wielkiej Brytanii, tak jakby wystąpiły w Polsce oraz
• umożliwienie transferu przyznanych świadczeń osobom zamieszkałym w Wielkiej Brytanii.

Jeżeli jesteś obywatelem polskim lub państw członkowskich UE, państw EOG nie będących członkami UE i Konfederacji Szwajcarii oraz członków ich rodzin i pracowałeś na terenie Zjednoczonego Królestwa to:

• • • okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub pracy na własny rachunek przebyte w Zjednoczonym Królestwie do dnia poprzedzającego dzień wyjścia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej  zostaną Ci zaliczone na zasadach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego do okresu 365 dni uprawniającego do nabycia prawa do zasiłku oraz do okresu, od którego zależy wysokość i okres pobierania zasiłku. Organem przyznającym prawo do zasiłku jest marszałek województwa;
    • okresy zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub prowadzenia pozarolniczej działalności przebyte w Zjednoczonym Królestwie w okresie 12 miesięcy od dnia wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej zostaną Ci zaliczone do okresu 365 dni uprawniającego do nabycia prawa do zasiłku oraz do okresu, od którego zależy wysokość i okres pobierania zasiłku o ile w dniu poprzedzającym dzień wyjścia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej byłeś zatrudniony, wykonywałeś inną pracę zarobkową lub prowadziłeś pozarolniczą działalność na terytorium Zjednoczonego Królestwa i nadal pracowałeś po tej dacie.

Organem przyznającym prawo do zasiłku jest starosta. Należy podkreślić, iż starosta będzie mógł zaliczyć okresy pracy na terytorium Zjednoczonego Królestwa tylko w takiej sytuacji, gdy zarejestrowanie w powiatowym urzędzie pracy w Polsce nastąpi w okresie 12 miesięcy od dnia wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej. Po tym czasie nie będzie już możliwości uwzględnienia okresów pracy na terenie Zjednoczonego Królestwa poza okresem, za który opłacono składkę na Fundusz Pracy. Jeżeli zatem zamierzasz przebywać i pracować na terenie Zjednoczonego Królestwa po okresie 12 miesięcy od dnia wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej powinieneś już od dnia brexitu rozpocząć opłacanie składki na Fundusz Pracy w Polsce, jeżeli chcesz aby okres pracy na terenie Zjednoczonego Królestwa został Ci w przyszłości (po powrocie do Polski) zaliczony do okresu 365 dni uprawniającego do nabycia prawa do zasiłku oraz do okresu, od którego zależy wysokość i okres pobierania zasiłku. Podstawą przyznania prawa do zasiłku będą dokumenty wystawione przez urzędy brytyjskie. UWAGA: Okresy zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub prowadzenia pozarolniczej działalności, które zostały już raz uwzględnione jako podstawa przyznania brytyjskiego zasiłku dla bezrobotnych, nie będą mogły stanowić podstawy przyznania polskiego zasiłku dla bezrobotnych na terytorium Polski. Fakt ten będzie dokumentowany na podstawie oświadczenia.

• Komunikat KE „Przeciwdziałanie skutkom wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii bez umowy: skoordynowane podejście Unii”

W dniu 10 kwietnia 2019 roku Komisja Europejska podsumowała intensywne przygotowania Unii Europejskiej do bezumownego brexitu i wydała praktyczne poradniki dla państw członkowskich dotyczące 5 obszarów – prawo pobytu i prawo do zabezpieczenia społecznego przysługujące obywatelom; ochrona danych; produkty lecznicze i wyroby medyczne; współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych oraz rybołówstwo. Komunikat KE „Przeciwdziałanie skutkom wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii bez umowy: skoordynowane podejście Unii” wraz z załącznikiem w zakresie zabezpieczenia społecznego.