Praktyczne wskazówki dla przedsiębiorców nt. zasad, które obowiązują od 01.01.2021r. w handlu artykułami rolno-spożywczymi ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, uwzględniając postanowienia Umowy o handlu i współpracy UE-UK.
Z dniem 1 stycznia 2021 r. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Płn. (UK) opuściło unię celną i rynek wewnętrzny UE. Równolegle, w tym samym dniu, weszły w życie postanowienia Umowy o handlu i współpracy (TCA) UE-UK, która kompleksowo reguluje dwustronne relacje m.in. w zakresie handlu towarami rolno-spożywczymi i rybołówstwa.
Ww. zmiany oznaczają, że:
- ustanowiona zostaje granica celna między UE i UK, a obrót towarowy między państwami członkowskimi UE, w tym Polską, a UK podlega kontrolom granicznym (celnym, SPS), podobnie jak handel z innymi krajami trzecimi[1],
- na mocy TCA strony ustanawiają bezcłowy reżim w handlu wzajemnym (dla produktów spełniających reguły pochodzenia) oraz wchodzą w życie inne postanowienia regulujące dwustronną współpracę.
W związku z powyższym prowadzenie handlu towarami rolno-spożywczymi z UK wiąże się z koniecznością spełnienia poniższych wymogów.
Dokonywanie zgłoszeń celnych
W związku z powstaniem od 1 stycznia 2021 r. granicy celnej między UE i UK, w przypadku obrotu towarowego z UK konieczne jest dokonywanie czynności celnych przed organami celnymi w Polsce (lub innym państwie członkowskim UE) oraz w UK. W celu dokonania czynności celnych w UE, w tym w Polsce – np. w związku z importem towaru z UK bądź eksportem do UK, przedsiębiorca musi posiadać tzw. numer EORI (Economic Operators Registration and Identification) Systemu Rejestracji i Identyfikacji Podmiotów Gospodarczych. Nadany numer EORI stosowany jest do celów identyfikacji osób w kontaktach z organami celnymi na terytorium całej Unii Europejskiej. Jest on niepowtarzalny i unikalny w całej UE. Jeśli podmiot obecnie nie posiada unijnego numeru EORI, informacje nt. sposobu jego uzyskania dostępne są tutaj.
W celu dokonania czynności celnych przed organami celnymi UK przedsiębiorca musi uzyskać oddzielny numer EORI, nadawany przez urząd brytyjski. Dodatkowe informacje można znaleźć tutaj, w zakładce „Get your business ready to import”.
Należy zapoznać się z procedurą dokonywania zgłoszeń celnych w Polsce oraz w UK i związanymi z tym wymogami – szczegóły tutaj. Przedsiębiorca powinien ocenić, które z tych czynności będzie dokonywał samodzielnie, a które wolałby zlecić innemu podmiotowi (np. agencji celnej).
Bezcłowy reżim w handlu UE-UK
Na mocy Umowy o handlu i współpracy UE-UK strony zobowiązały się do niestosowania w obrotach wzajemnych ceł[2].
Aby skorzystać z zerowych stawek celnych, należy jednak spełnić tzw. reguły pochodzenia, celem wykazania, że produkt może być uznany za posiadający preferencyjne pochodzenie w rozumieniu umowy UE-UK. Reguły te są określone w umowie UE-UK dla poszczególnych towarów/grup towarowych i eksporterzy powinni się z nimi zapoznać, jeżeli będą chcieli skorzystać z zerowych stawek celnych. Oznaczać to będzie także konieczność przedstawienia organowi celnemu dokumentu potwierdzającego spełnienie tych reguł (szczegółowych informacji w tej sprawie udziela Krajowa Administracja Skarbowa).
W handlu produktami niespełniającymi reguł pochodzenia będzie konieczna zapłata cła wg. taryfy celnej niepreferencyjnej, odpowiednio: w przywozie do UE – wg. taryfy unijnej a w przywozie do UK – według taryfy brytyjskiej.
Graniczna kontrola weterynaryjna i fitosanitarna
Przywóz zwierząt oraz niektórych produktów pochodzenia zwierzęcego i produktów złożonych, a także pasz dla zwierząt na terytorium UE, podlega granicznej kontroli weterynaryjnej, natomiast przywóz niektórych produktów roślinnych podlega kontroli fitosanitarnej. Wynikają z tego dodatkowe obowiązki, m.in. konieczność przedstawienia dokumentacji potwierdzającej spełnienie odpowiednich wymogów bezpieczeństwa (świadectwa urzędowe), konieczność wwozu przez wyznaczone przejścia graniczne (BCP), prenotyfikacji w systemie TRACES.NT oraz zgłoszenia do kontroli granicznej, itd.
Wymogi i procedury kontrolne w odniesieniu do towarów przywożonych z UK do Polski są analogiczne jak stosowane wobec innych krajów pozaunijnych. Wynikają one z przepisów unijnych i krajowych. Szczegółowe informacje na temat weterynaryjnej kontroli granicznej (dotyczącej przesyłek zwierząt, produktów pochodzenia zwierzęcego, produktów złożonych i pasz) w przywozie z krajów trzecich, w tym z UK, znajdują się tutaj a informacje nt. kontroli fitosanitarnej (dot. towarów pochodzenia roślinnego) – tutaj.
Wymogi po stronie brytyjskiej, dotyczące towarów przywożonych z Polski i innych krajów UE, są określone przez władze brytyjskie. Aktualne informacje na ten temat znajdują się na stronie rządu UK w zakładce: „check if you need a licence or certificate for your goods”. M.in. są tam zawarte szczegółowe informacje dotyczące wymogów w imporcie zwierząt żywych, produktów pochodzenia zwierzęcego oraz produktów wysokiego ryzyka nie będących pochodzenia zwierzęcego, a także informacje nt. wymogów fitosanitarnych. Ważne jest, że brytyjskie wymogi są wprowadzane stopniowo. Ponieważ szczegółowy harmonogram ich wdrażania może ulegać zmianom, istotne jest śledzenie na bieżąco komunikatów brytyjskiej i polskiej administracji. W zakresie weterynaryjnym wymogi brytyjskie są również opisane na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii.
Kontrola jakości handlowej
Artykuły rolno-spożywcze przywożone z krajów pozaunijnych powinny spełniać odpowiednie wymagania w zakresie jakości handlowej. A zatem od 1 stycznia 2021 r. podmioty przywożące takie produkty z UK mogą być objęte obowiązkiem przejścia stosownej procedury kontrolnej, prowadzonej przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Prosimy o zapoznanie się z poszczególnymi procedurami przewidzianymi w stosunku do określonych produktów i grup produktów (świeżych owoców i warzyw, chmielu, wina, produktów ekologicznych oraz pozostałych artykułów rolno-spożywczych), celem ustalenia, jakie przepisy i wymogi dotyczą danego asortymentu towarów sprowadzanych z UK. Świeże owoce i warzywa objęte wymaganiami norm handlowych UE, wywożone z Polski do UK, podlegają kontrolom granicznym w zakresie jakości handlowej, analogicznym jak w przypadku wywozu tych produktów do krajów pozaunijnych. Szczegółowe informacje związane z kontrolą jakości handlowej w obrocie towarami rolno-spożywczymi między Unią Europejską (UE) a Zjednoczonym Królestwem znajdują się na stronie internetowej Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Informacje są aktualizowane na bieżąco.
Brytyjskie wymogi odnoszące się do jakości towarów unijnych, w tym polskich, opisane są tutaj, w zakładce: „check the labelling, marking and marketing rules”.
Pozwolenia na przywóz/wywóz
Od 1 stycznia 2021 r. w określonych sytuacjach, regulowanych prawem UE, przywóz z UK lub wywóz do UK towarów rolno-spożywczych może wiązać się z koniecznością uzyskania pozwoleń na przywóz/wywóz, wydawanych przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Zasadniczo konieczność uzyskania pozwolenia w KOWR może dotyczyć dwóch rodzajów sytuacji:
- gdy obrót danym towarem z krajami spoza UE jest objęty szczególnym monitoringiem na mocy unijnych przepisów, lub
- gdy podmiot chce skorzystać z określonych preferencji taryfowych (w ramach kontyngentu taryfowego lub poza nim), które są administrowane przez KOWR.
Z umowy UE-UK wynika bezcłowy reżim w handlu dwustronnym (również bez kontyngentów taryfowych). Obie strony zobowiązały się ponadto do niekorzystania z kontyngentów taryfowych WTO w bilateralnych relacjach. Oznacza to, że KOWR nie będzie wydawał dla towarów brytyjskich pozwoleń na import w ramach kontyngentów taryfowych WTO.
Jeśli chodzi natomiast o pozwolenia na przywóz/wywóz, związane z wymogiem monitoringu obrotu określonymi towarami rolnymi, to wg obowiązujących przepisów wymóg ten dotyczy przywozu spoza UE (a więc również z UK) do Polski ryżu, alkoholu etylowego pochodzenia rolniczego oraz konopi, a także wywozu z Polski ryżu.
Kompleksowe informacje nt. procedury uzyskiwania pozwoleń są zamieszczone na stronie KOWR.
Skutki dla handlu z innymi krajami pozaunijnymi
Podmioty eksportujące dotychczas artykuły rolno-spożywcze do krajów pozaunijnych z wykorzystaniem preferencji taryfowych w dostępie do ich rynków (na mocy umów handlowych zawartych przez UE z danym krajem) powinny przeanalizować, czy w procesie wytwarzania tych artykułów nie są stosowane surowce/komponenty pochodzące z UK. Jest to istotne, ponieważ od 1 stycznia 2021 r. surowce pochodzące z UK nie są już traktowane jako unijne (pochodzące z UE). Może to prowadzić do sytuacji, w której produkty przetworzone, zawierające wkład surowców z UK, nie będą już mogły być uważane za pochodzące z UE, a tym samym nie będą mogły dalej korzystać z preferencji taryfowych w dostępie do tych rynków.
Handel produktami ekologicznymi z UK
Informacje nt. zasad handlu produktami ekologicznymi z Wielką Brytanią dostępne są na stronie MRiRW.
Inne przydatne informacje
Dokument rządu UK „Border Operating Model”, z kompleksowym opisem wszystkich rodzajów kontroli granicznych, które będą wprowadzane przez UK, dostępny jest tutaj.
Strona GIW z informacją o etapach wprowadzania kontroli.
[1] W określonych obszarach, handel z Irlandią Północną ma podlegać odmiennym zasadom niż handel z resztą UK.
[2] W wyjątkowych sytuacjach umowa przewiduje możliwość czasowego wycofania niektórych jej postanowień (w związku z np. trudnościami ekonomicznymi, w reakcji na stosowanie przez drugą stronę subsydiów mających negatywny wpływ na handel, w reakcji na zaistnienie istotnych różnic w obszarze standardów socjalnych, prawa pracy, klimatycznych, ekologicznych i in.). Teoretycznie może się to wiązać z czasowym wprowadzeniem ceł na określone produkty. W przypadku zaistnienia takich wyjątkowych sytuacji umowa przewiduje mechanizm konsultacyjny, którego celem jest zapewnienie, aby podjęte działania miały możliwie najmniejszy wpływ na handel. Dodatkowo strony zachowują prawo stosowania środków ochronnych przewidzianych porozumieniami WTO (środków antydumpingowych, antysubsydyjnych oraz specjalnej klauzuli ochronnej na podstawie Porozumienia WTO w sprawie rolnictwa).