Umowa o Handlu i Współpracy zawarta przez Unię Europejską ze Zjednoczonym Królestwem w zakresie praw pobytowych przewiduje możliwość czasowej obecności na terytorium państw członkowskich UE, w tym Polski, osób fizycznych odbywających wizyty służbowe (w tzw. celach biznesowych) w ramach świadczenia usług przez podmioty brytyjskie na tym terytorium (tzw. „sposób 4” świadczenia usług).
Są to następujące kategorie osób fizycznych:
- osoby odbywające wizyty służbowe do celów zakładania przedsiębiorstwa (business visitors for establishment purposes),
- osoby odbywające krótkoterminowe wizyty służbowe (short-term business visitors),
- usługodawcy umowni (contractual service suppliers),
- osoby wykonujące wolny zawód (independent professionals),
- osoby przeniesione wewnątrz przedsiębiorstwa (intra-corporate transferees).
Uregulowania Umowy odpowiadają w tym zakresie zobowiązaniom podjętym przez UE wraz z innymi uprzemysłowionymi krajami trzecimi na całym świecie, w ramach zawartych z nimi umów handlowych.
Umowa w tym zakresie nie jest bezpośrednio stosowna. Żadnego z postanowień niniejszej Umowy ani jakiejkolwiek umowy uzupełniającej nie interpretuje się jako przyznania osobom praw lub nałożenia na nie obowiązków innych niż prawa i obowiązki powstałe między Stronami na mocy prawa międzynarodowego publicznego ani jako dopuszczenia bezpośredniego powoływania się na niniejszą Umowę lub jakąkolwiek umowę uzupełniającą w wewnętrznych systemach prawnych Stron (Art. COMPROV.16 ust. 1 Umowy).
Umowa nie zawiera rozdziału dotyczącego ułatwiania mobilności między Stronami Umowy, lub jakiegokolwiek przepisu mającego na celu ułatwienie krótkoterminowych lub długoterminowych pobytów obywateli Stron na terytorium drugiej Strony.
Jedyny wyjątek dotyczy w/w tymczasowego przepływu osób fizycznych w celach służbowych, czyli sposobu 4 świadczenia usług, uregulowanego w rozdziale dotyczącym handlu usługami. W rezultacie Umowa nie obejmuje prawa wjazdu (z wizą lub bez wizy), prawa do wykonywania pracy, zamieszkiwania lub pobytu obywateli UE w Wielkiej Brytanii lub obywateli Wielkiej Brytanii w UE.
Znane z prawa unijnego delegowanie pracowników przestaje obowiązywać, gdyż jest ono częścią swobodnego przepływu usług w UE, z zastrzeżeniem pewnych warunków. Umowa nie zawiera zasad dotyczących delegowania pracowników z Wielkiej Brytanii do UE ani odwrotnie, natomiast daje możliwość w/w czasowego pobytu osób fizycznych celem świadczenia usług, w ramach sposobu 4 (np. w ramach transferów wewnątrzkorporacyjnych, czy też delegowania pracowników realizujących kontrakt związany z zamówioną usługą).
Umowa zawiera natomiast szereg środków koordynacji zabezpieczenia społecznego, mających na celu ochronę praw obywateli UE przebywających czasowo, przeprowadzających się do lub pracujących w Wielkiej Brytanii oraz obywateli Wielkiej Brytanii przebywających czasowo, przeprowadzających się do UE lub pracujących w UE po 1 stycznia 2021 r. Chodzi o osoby znajdujące się w sytuacji transgranicznej począwszy od 1 stycznia 2021 r., legalnie przebywających w UE lub Wielkiej Brytanii i których sytuacja nie ogranicza się do jednego kraju z punktu widzenia zabezpieczenia społecznego. Obejmuje również członków ich rodzin i osoby, które przeżyły.
Przepisy o koordynacji zabezpieczenia społecznego obejmują także opiekę zdrowotną. Podczas gdy dodatkowe wymagania mogą obowiązywać w ramach krajowych przepisów imigracyjnych, Umowa gwarantuje, że kraj ubezpieczenia zwraca poniesione koszty świadczeń krajowi zamieszkania, zatem obowiązywać będą w tym zakresie te same rozwiązania, co dotychczas. Rozwiązania te będą dotyczyć osób przyjeżdżających w celach turystycznych, odbywania studiów lub w celach biznesowych, emerytów, a także pracowników przygranicznych pracujących w jednym państwie-stronie a zamieszkujących w drugim państwie-stronie.
Jeśli natomiast chodzi o delegowanie pracowników, jest ono częścią swobodnego przepływu usług w UE, z zastrzeżeniem pewnych warunków. Umowa nie zawiera zasad dotyczących delegowania pracowników z Wielkiej Brytanii do UE ani odwrotnie. Państwa Członkowskie mogą wnioskować, poprzez notyfikację do Komisji o kontynuowanie systemu delegowania w zakresie koordynacji zabezpieczeń społecznych w dotychczasowym kształcie przez okres do 15 lat. Państwa członkowskie będą mogły także wcześniej zakończyć system delegowania. W tym okresie pracownicy delegowani będą opłacać składki na ubezpieczenie społeczne w Stronie, która je wysłała.
Zakres terytorialny
Nowa umowa co do zasady nie obejmuje krajów i terytoriów zamorskich obu Stron. Umowa ta nie ma zastosowania do Gibraltaru ani nie ma żadnych skutków na jego terytorium.
Przyjazd i czasowy pobyt osób fizycznych odbywających wizyty służbowe:
W Części Drugiej Umowy pt. „Handel, Transport, Rybołówstwo i Inne Ustalenia”, Dział Pierwszy: Handel, Tytuł II: Usługi i Inwestycje, Rozdział 4: „Przyjazd i czasowy pobyt osób fizycznych odbywających wizyty służbowe”, przewidziano i zdefiniowano następujące kategorie osób fizycznych mogących odbywać czasowe podróże służbowe na terytorium państw członkowskich UE, w tym Polski:
- osoby odbywające wizyty służbowe do celów zakładania przedsiębiorstwa (business visitors for establishment purposes) – pobyty do 90 dni w dowolnym okresie 6 miesięcy,
- osoby odbywające krótkoterminowe wizyty służbowe (short-term business visitors) – pobyty do 90 dni w dowolnym okresie 6 miesięcy,
- usługodawcy umowni (contractual service suppliers) – pobyty do 12 miesięcy,
- osoby wykonujące wolny zawód (independent professionals) – pobyty do 12 miesięcy,
- osoby przeniesione wewnątrz przedsiębiorstwa (intra-corporate transferees) – pobyty do 3 lat dla kierowników (manager) i specjalistów (specialist) oraz do 1 roku dla pracowników odbywający staż (trainee employee), zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/66/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa (Dz. Urz. UE L 157 z 27.05.2014r., str. 1-22).
Przepisy Umowy oraz jej Załączniki określają w sposób szczegółowy warunki oraz ułatwienia odnoszące się do w/w kategorii osób fizycznych, sektory gospodarki w jakich mogą być świadczone usługi na podstawie Umowy, szczegółowe zastrzeżenia poszczególnych państw członkowskich, a także przewidziane odstępstwa.
W zakresie nieobjętym niniejszym rozdziałem stosuje się wszystkie wymogi przewidziane w prawie danej Strony dotyczące wjazdu i czasowego pobytu osób fizycznych, w tym przepisy ustawowe i wykonawcze dotyczące okresu pobytu.
Zasady wjazdu i pobytu dotyczące Polski
Osoby fizyczne odbywające wizyty służbowe w celach biznesowych w ramach świadczenia usług przez podmioty brytyjskie na terytorium Polski w ramach „sposobu 4” świadczenia usług na podstawie Umowy o Handlu i Współpracy zawartej przez UE ze Zjednoczonym Królestwem będą korzystały z uregulowań ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2020r. poz.35 z późn. zm.) dotyczących pracowników przenoszonych wewnątrz przedsiębiorstwa, wdrażających dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/66/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, oraz z ogólnych zasad wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dotyczących obywateli krajów trzecich.
Osoby te będą musiały spełniać wymogi dotyczące poszczególnych kategorii osób fizycznych, przewidziane Umową (Część Druga, Dział Pierwszy, Tytuł II, Rozdział 4 Umowy pt.: „Przyjazd i czasowy pobyt osób fizycznych odbywających wizyty służbowe”) oraz przewidziane w Załącznikach do Umowy SERVIN-3 i SERVIN-4.
- osoby odbywające wizyty służbowe do celów zakładania przedsiębiorstwa oraz osoby odbywające krótkoterminowe wizyty służbowe (pobyty do 90 dni w dowolnym okresie 6 miesięcy):
– będą mogły przyjeżdżać do Polski w ramach ruchu bezwizowego, gdyż obywatele Zjednoczonego Królestwa podlegają zwolnieniu z obowiązku wizowego w przypadku pobytów krótkoterminowych do 90 dni w każdym 180-dniowym okresie na całym terytorium państw obszaru Schengen, w tym w Polsce. Polskie przepisy nie wyłączają zwolnienia z obowiązku wizowego w przypadku przyjazdów osób prowadzących działalność zarobkową w trakcie swego pobytu.
Szczegółowe informacje dotyczące wjazdu i pobytu można znaleźć tutaj.
- usługodawcy umowni oraz osoby wykonujące wolny zawód (pobyty do 12 miesięcy):
– w przypadku przyjazdu na pobyt do 90 dni w dowolnym okresie 6 miesięcy na terytorium państw obszaru Schengen, osoby te będą mogły przyjeżdżać do Polski w ramach ruchu bezwizowego, gdyż obywatele Zjednoczonego Królestwa podlegają zwolnieniu z obowiązku wizowego w przypadku pobytów krótkoterminowych do 90 dni w każdym 180-dniowym okresie na całym terytorium państw obszaru Schengen, w tym w Polsce. Polskie przepisy nie wyłączają zwolnienia z obowiązku wizowego w przypadku przyjazdów osób prowadzących działalność zarobkową w trakcie swego pobytu.
– w przypadku pobytów przekraczających 90 dni konieczne będzie uzyskanie wizy krajowej (D) w Konsulacie RP.
Szczegółowe informacje dotyczące wjazdu i pobytu można znaleźć tutaj.
- pracownicy przenoszeni wewnątrz przedsiębiorstwa (ICT):
– będą mogli uzyskać zezwolenia na pobyt czasowy przewidziane dla tych pracowników oraz będą mogli korzystać z mobilności pracowników przenoszonych wewnątrz przedsiębiorstwa na terytorium Polski zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2020r. poz.35 z późn. zm.) transponującymi dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/66/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa.
Uwaga: zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa oraz zezwolenia na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż, w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, udziela się na wniosek jednostki przyjmującej mającej siedzibę na terytorium RP, na odrębnym formularzu. W dniu złożenia wniosku o udzielenie pierwszego zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa cudzoziemiec powinien przebywać poza terytorium UE. Konieczne jest spełnienie także szeregu innych wymogów.
Informacje dotyczące przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa można znaleźć tutaj.